شرح حدیث روزه اززبان حضرت آیه الله مظاهری

شرح حدیث الصوم لی و انا اجزی به» از زبان حضرت آیت الله مظاهری

بِسْمِ‏ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏

رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری‏ وَ یَسِّرْ لی أَمْری وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی یَفْقَهُوا قَوْلی‏»

خداوند متعال در حدیث قدسی می‌فرماید: الصَّوْمُ‏ لِی‏ وَ أَنَا اُجْزَی بِه‏».[۱]

این حدیث که علاوه بر منابع شیعیان، در منابع اهل سنّت نیز نقل شده[۲]، به سه شکل معنا شده است:

معنای اوّل؛ همین معنای ظاهری است که در میان مردم مشهور شده: روزه مال من است و من پاداش آن را می‌دهم». کسانی که این معنا را قبول دارند، می‌گویند: خداوند برای تأکید بر ارزش روزه و برکات آن، فرموده است که خودم پاداش آن را می‌دهم. در اینجا ایراد وارد می‌شود که چرا دربارۀ سایر عبادات نظیر نماز، جهاد و حج، چنین حدیثی نداریم؟ مگر پاداش آن عبادت‌ها را خداوند سبحان نمی‌دهد؟ پس معلوم می‌شود، این روایت باید معنای دیگری داشته باشد.

معنای دوّم؛ را گروهی دیگر چنین گفته‌اند که هرکس روزۀ واقعی بگیرد، به مقام عنداللّهی خواهد رسید. یعنی بهشت معمولی، بالاتر از آن، بهشت عدن و بهشت رضوان را طی می‌کند و به مقام عنداللّهی می‌رسد. به قول قرآن کریم: یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِی إِلَى رَبِّکِ»[۳]؛ می‌فرماید: ای کسی که نفس مطمئنّه داری! بیا بیا نزد خودم بیا. خصوصیّت روزۀ حقیقی نیز این است که انسان را به مقام عنداللّهی می‌رساند. معنای دوم از معنای اول بهتر است، امّا به نظر می‌رسد این حدیث شریف باید معنای والاتری داشته باشد.

معنای سوّم؛ این است که خدای تعالی می‌فرماید: روزه به من شباهت دارد، عبد را شبیه من می‌کند و پاداشش خود من» هستم. پاداش آن خود من هستم یعنی چه؟ یعنی روزه می‌تواند انسان را به مقام لقاء و به مقام فناء برساند، به گونه‌ای که خدا بر دلش حکومت کند و آن دل عرش الرّحمان شود.

بر این اساس، این روایت با روایت: لَا یَسَعُنِی أرْضِی وَ لا سَمائِی وَ لکِن یَسَعُنِی قَلْبُ عَبْدِیَ الْمُؤْمِن»[۴]؛ یک معنا دارد. خداوند می‌فرماید: زمین و آسمان وسعت مرا ندارند، تنها قلب بندۀ مؤمنم است که مى‏تواند مرا در خود جاى دهد

1- من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۷۵.

[ سبل الهدی و الرّشاد، ج۹، ۱۶۱2-  

 [۴] . الکافی، ج ۲، ص ۱۲۸.